در اینجا چرخش قلم ، پروانه وار پیرامون شمع وجود شخصیت والا و آثار گرانبهای فرزانه ی گروس ، عالم عامل و فاضل کامل ، علامه ی ذوفنون ، جامع معقول و منقول ، عارف بصیر و زاهد خبیر ، حجه الحق ، آیت الله شیخ عبدالحسین فاضل گروسی است . عالمی که در جامعیت علوم و فنون اسلامی در ردیف عالمانی بزرگ همچون مرحوم شیخ بهایی است ؛ ولی شرایط اجتماعی زمان به گونه ای بوده که تاکنون ناشناخته و گمنام مانده و آن طوری شایسته ی مقام و منزلت اوست معرفی نشده است ، و چه بسا حجب و حیا زهد او نسبت به دنیا و پرهی شدید از شهت طلبی ، در گمنامی او دخیل بوده باشد .فاضل گروسی در سال 1259 شمسی در شهرستان بیجارگروس دیده به جهان گشود . در کودکی پدرش مرحوم آیت الله شیخ علی صابونی کرمانشاهی الاصل را که از فقهای مبرز و عادل بود از دست داد ، مادرش که از خانواده های سرشناس بیجار بود او را به تحصیل علوم دینی تشویق نمود . او تحصیلات مقدماتی را به مدت هفت سال در بیجار گذراند ، آنگاه برای تکمیل تحصیلات راهی حوزه ی علمیه ی قزوین شد و بعد از دوازده سال ادامه ی تحصیل در آنجا برای طی تحصیلات عالیه رهسپار عراق و عازم ورود به حوزه ی علمیه ی نجف اشرف گردید و سی و دو سال تمام در آن مهد دانش و تقوا سرگرم تحصیل بود و در این مدت توانست در رشته های فقه و اصول ، کلام و فلسفه ، هئیت و نجوم ، طب سنتی و ریاضیات قدیم ، مجتهد و صاحب نظر شود و در تفسیر و تجوید و تاریخ و علم الرجال و ادبیات عرب ، گوی سبقت را از همگنان خود برباید .مرحوم آیت الله سید هادی میلانی به عالم خدوم آقای سید محمد امامی گفته بود : « شیخ عبدالحسین فاضل گروسی در حوزه ی نجف از همه ی ما مقدم و افضل بود ، به او خیلی سفارش کردیم که به ولایت بر نگردد و اگر خود را در ولایت گروس محصور نساخته بود مرجعیتش فراگیر و شهرتش فراوان می شد . »فاضل گروسی علاوه بر علوم متداول آن زمان ، در علوم غریبه از قبیل جفر ، رمل ، قرطاس ، تسخیرات و علم اعداد کم نظیر بوده است ، او علاوه بر زبان کردی و فارسی به زبانهای عربی ، عبری ، سریانی ، فرانسه و انگلیسی مسلط بوده و خط میخی و پهاوی و اوستایی را به دقت می خوانده و ترجمه می کرده است . احاطه ی فراوانی به مطالب و محتوای تورات و انجیل داشته با علمای یهودی و مسیحی به مباحثه می پرداخته است .مرحوم فاضل با خرافات مذهبی در ستیز بوده و نسبت به مسلک استعماری بابیه و بهائیه سخت حساسیت و عکس العمل نشان می داده است لذا بعضی از آثار قلمی اش بر رد سید علی محمد باب و میرزا حسینعلی بهاء و اخلاف آنهاست . او توجه اش را بیشتر معطوف به قرآن و حدیث می نموده و در تفسیر قرآن به « فقه اللغه » اهمیت می داده و گاهی هم نظر لغت شناسان معروف را عالمانه بررسی می کرده است و شرحی که بر کتاب « المصباح المنیر » نوشته ، گویای چنین حقیقتی است .مرحوم فاضل از اساتیدش در حوزه ی نجف اشرف با احترام فراوان نام می برد . از آیت الله ملامحمد کاظم خراسانی صاحب کتاب « کفایته الاصول » به عنوان « محقق مدقق » و « آیه الله فی الانام » نام میبرد و از استاد دیگرش مرحوم شریعت اصفهانی به عنوان « محقق جامع » و « استاد فاضل » یاد می کند و همچنین نسبت به اساتید دیگرش از جمله : فقیه معروف سید محمد کاظم یزدی صاحب کتاب مشهور « عروه الوثقی » و مرحوم شیخ عبالله مامقانی متخصص در علم الرجال ، صاحب کتاب « تنقیح القال فی احوال الرجال » ادای احترام          می نموده است و بر اساس اظهارات بعضی از شاگردانش ، مکاتباتی عرفانی با مرحوم شیخ حسام الدین نقشبندی مریوانی در زمینه ی مسائل عرفانی داشته است .شیخ عبدالحسین فاضل در تحصیل علوم ، به فقه اصول اکتفا نکرده بلکه برای غریبه و فراگیری زبانهای خارجی – با آنکه حوزه ی آن روز نجف نسبت به این امور روی خوشی را نشان نمی داده است – روی آورده و در این راه خود رنج و سختی می افکنده تا روح کنجکاو خود را در مقابل هزاران مجهول ، دانا و آگاه گرداند . او در تمام عمرش مشغول تحصیل و یا تدریس ، تأدیب و ارشاد بوده است ، بعد از آنکه در نجف تحصیلات عالیه را به سر حد کمال می رساند ، احساس وظیفه ی شرعی او را به سوی ولایتش می کشاند و به دور از هر گونه هیاهو ومرید پروری ، به ارشاد و هدایت مردم می پردازد .کسانی که مرحوم فاضل را درک کرده اند ، بالاتفاق او را به زهد و بی اعتنایی نسبت به زخارف دنیا می ستایند و از او به عنوان عالمی فروتن و وارسته و پارسا یاد می کنند که با همه ی علوم و دانش و معلومات کم نظیرش ، هرگز حالت تکبر و خود خواهی و خود محوری نداشته و به اندازه ای نسبت به زخارف دنیوی بی اعتنا بوده که دست مایه ی زندگیش در سطح فقیرترین مردم بوده و بعد از مرگش ، تمام موجودی ثروت او اندکی اثاث خانه و تعدادی کتاب بیش نبوده است . بدین گونه آن عالم زاهد و فقیه فرزانه ، عمری را به صداقت ، پاکی درستکاری و عمل به وظیفه شرعی سپری نمود و در تاریخ 19 بهمن ماه سال 1324 شمسی از این جهان فانی به سرای باقی شتافت و در روز 23/11/1324 شمسی او را در زادگاهش بیجار گروس به خاک سپردند .

بعد از وفات ، تربت ما در زمین مجوی              در سینه های مردم عارف مزار ماست